Εισαγωγή
Το ζήτημα των χρεών των πολιτικών κομμάτων επιστρέφει διαρκώς στον δημόσιο διάλογο, συνήθως φορτισμένο συναισθηματικά και σπάνια τεκμηριωμένο.
Το αντίστοιχο βίντεο του Polas Report δεν επιχειρεί να δικαιολογήσει κανέναν, ούτε να «ξεπλύνει» πολιτικές επιλογές. Κάνει κάτι πολύ πιο απλό και ταυτόχρονα πιο δύσκολο: ξεχωρίζει τα δεδομένα από τις ερμηνείες και τις θεωρίες.
Αυτό το άρθρο λειτουργεί συμπληρωματικά στο βίντεο. Παρουσιάζει με δομημένο τρόπο:
- τι γνωρίζουμε με βεβαιότητα,
- τι προκύπτει ως εύλογη ερμηνεία,
- και πού ξεκινά η υπεραπλούστευση ή η παραπληροφόρηση.
Τα βασικά δεδομένα (επίπεδο γεγονότων)
Ξεκινάμε από όσα δεν αμφισβητούνται και προκύπτουν από ισολογισμούς, νόμους και επίσημα στοιχεία.
🟢 Ο δανεισμός των κομμάτων σταμάτησε το 2009.
Δεν έχουν χορηγηθεί νέα τραπεζικά δάνεια έκτοτε. Το συνολικό χρέος αυξάνεται αποκλειστικά από τόκους και ανατοκισμούς.
🟢 Τα δάνεια δόθηκαν με εγγύηση κρατικών επιχορηγήσεων.
Όχι με εμπράγματες εξασφαλίσεις, αλλά με εκχώρηση μελλοντικών κρατικών εσόδων, όπως προέβλεπε τότε το θεσμικό πλαίσιο.
🟢 Τα κόμματα είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου.
Δεν είναι επιχειρήσεις, δεν είναι δημόσιοι οργανισμοί και δεν ταυτίζονται νομικά με το κράτος.
🟢 Δεν υπάρχει προσωπική ευθύνη στελεχών για τα κομματικά χρέη.
Ούτε κατάσχεση προσωπικών περιουσιών, ούτε μετακύλιση οφειλών σε φυσικά πρόσωπα.
🟢 Δεν έχει υπάρξει διαγραφή ή “χάρισμα” δανείων.
Τα ποσά παραμένουν στους ισολογισμούς των τραπεζών.
🟢 Τα κομματικά δάνεια δεν είναι δημόσιο χρέος.
Δεν εγγράφονται στον κρατικό προϋπολογισμό και δεν μεταφέρονται αυτόματα στους φορολογούμενους.
Τι σημαίνει στην πράξη το “δεν είναι βιώσιμα”
Εδώ γίνεται συνήθως η πρώτη σύγχυση.
Το ότι ένα δάνειο δεν είναι βιώσιμο δεν σημαίνει:
- ότι έχει χαριστεί,
- ότι δεν πληρώνεται τίποτα,
- ή ότι κάποιος το καλύπτει κρυφά.
Σημαίνει ότι:
- οι καταβαλλόμενες δόσεις είναι μικρότερες από τους τόκους,
- άρα το υπόλοιπο αυξάνεται λογιστικά,
- χωρίς όμως να υπάρχει νέο χρήμα ή νέα χρηματοδότηση.
Αυτό είναι τραπεζικό δεδομένο, όχι πολιτική άποψη.
Η συζήτηση για το “ακαταδίωκτο” των τραπεζικών στελεχών
Ένα από τα πιο επαναλαμβανόμενα επιχειρήματα αφορά τον νόμο 4059/2012 και τις μεταγενέστερες ρυθμίσεις.
🔍 Γεγονός
Η απιστία τραπεζικών στελεχών έπαψε να διώκεται αυτεπάγγελτα και απαιτείται έγκληση από την ίδια την τράπεζα.
🔍 Τι δεν ισχύει
- Δεν καταργήθηκε το αδίκημα.
- Δεν δόθηκε γενική αμνηστία.
- Δεν απαγορεύτηκε η δίωξη.
🔍 Τι έχει σημασία
Από το 2012 έως σήμερα, καμία τράπεζα δεν έχει καταθέσει μήνυση για τα κομματικά δάνεια.
Αυτό είναι επιλογή των τραπεζών, όχι νομική αδυναμία του κράτους.
Ερμηνείες που πατούν σε δεδομένα
Εδώ περνάμε από το “τι ισχύει” στο “τι σημαίνει”.
🟡 Τα κόμματα έχουν διαπραγματευτική ισχύ απέναντι στις τράπεζες.
Όχι επειδή “εκβιάζουν”, αλλά επειδή:
- δεν μπορούν να πτωχεύσουν με τον τρόπο μιας επιχείρησης,
- δεν έχουν εμπράγματη περιουσία για ρευστοποίηση,
- και η μόνη ροή αποπληρωμής είναι θεσμικά καθορισμένη.
🟡 Οι τράπεζες έχουν κίνητρο να κρατούν τα δάνεια “ζωντανά”.
Η συνεχιζόμενη είσπραξη, έστω μικρών ποσών, είναι λογιστικά προτιμότερη από την πλήρη απομείωση.
🟡 Υπάρχει ασυμμετρία σε σχέση με πολίτες και επιχειρήσεις.
Αυτό είναι πολιτικό και ηθικό ζήτημα, όχι απόδειξη εγκληματικής πράξης.
Πού ξεκινούν οι μύθοι
Εδώ εντοπίζεται το σημείο που η δημόσια συζήτηση χάνει την επαφή με τα στοιχεία.
🔴 “Τα δάνεια χαρίστηκαν”
Δεν ισχύει. Παραμένουν εγγεγραμμένα.
🔴 “Το χρέος των κομμάτων θα το πληρώσουν οι φορολογούμενοι”
Δεν υπάρχει τέτοιος μηχανισμός.
🔴 “Αν πτωχεύσει κόμμα, καταρρέει το κράτος”
Δεν προβλέπεται ούτε θεσμικά ούτε πρακτικά.
🔴 “Πρόκειται για εγκληματική οργάνωση”
Σοβαρός ισχυρισμός χωρίς δικαστικό ή λογιστικό τεκμήριο.
Το πραγματικό πολιτικό ερώτημα
Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν τα κόμματα “καλά κάνουν και χρωστάνε”.
Κανείς δεν υποστήριξε κάτι τέτοιο.
Το ερώτημα είναι:
- Θέλουμε διαφορετικό πλαίσιο χρηματοδότησης κομμάτων;
- Θέλουμε αυστηρότερους κανόνες δανεισμού;
- Θέλουμε σύνδεση κρατικής επιχορήγησης με οικονομική βιωσιμότητα;
Αυτά είναι θεμιτά πολιτικά αιτήματα.
Αλλά δεν απαντώνται με συνθήματα ούτε με παραπληροφόρηση.
Συμπέρασμα
Το βίντεο και αυτή η ανάλυση δεν ζητούν συμφωνία. Ζητούν ακρίβεια.
Άλλο πράγμα η πολιτική κριτική, άλλο η λογιστική πραγματικότητα και άλλο η θεωρία συνωμοσίας.
Αν θέλουμε σοβαρή συζήτηση για τα χρέη των κομμάτων, πρέπει πρώτα να μιλήσουμε τη γλώσσα των δεδομένων.
Όλα τα υπόλοιπα έπονται.