Το πρώτο επεισόδιο της σειράς «Τράπεζες» δεν ξεκινά με συμπεράσματα. Ξεκινά με νούμερα.
Με ισολογισμούς, ποσοστά και σωρευτικά αποτελέσματα, χωρίς αφήγημα και χωρίς εύκολες ερμηνείες.
Στόχος δεν είναι να αποδειχθεί αν οι τράπεζες είναι «καλές» ή «κακές». Στόχος είναι να απαντηθεί το βασικό ερώτημα: τι σημαίνουν τα σημερινά υπερκέρδη όταν τα δεις σε πραγματικό βάθος χρόνου.
Μεθοδολογία: τι κοιτάμε και γιατί
Η ανάλυση βασίζεται αποκλειστικά σε δημοσιευμένους ισολογισμούς των ελληνικών συστημικών τραπεζών.
- Εξετάζονται καθαρά κέρδη, έσοδα από τόκους και έσοδα από προμήθειες.
- Τα στοιχεία συγκρίνονται σε βάθος δεκαετίας, όπου αυτό είναι εφικτό.
- Για Πειραιώς και Εθνική υπάρχει πλήρης ιστορική σειρά.
- Για Eurobank και Alpha Bank, τα δεδομένα περιορίζονται λόγω εταιρικών αναδιαρθρώσεων.
Η δεκαετία δεν επιλέγεται αυθαίρετα. Είναι το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο:
- άλλαξαν οι επενδυτές,
- ανακεφαλαιοποιήθηκαν οι τράπεζες,
- διαμορφώθηκε το σημερινό τραπεζικό τοπίο.
Εθνική Τράπεζα: υπερκέρδη στο παρόν, ισοφάριση στο όριο
Η Εθνική εμφανίζει τα τελευταία χρόνια εντυπωσιακά ποσοστά καθαρής κερδοφορίας.
- Καθαρά κέρδη ως ποσοστό τζίρου: περίπου 37%–41%.
- Πρόκειται ξεκάθαρα για υπερκέρδη με όρους εταιρικής κερδοφορίας.
Όμως η σωρευτική εικόνα λέει κάτι διαφορετικό.
- Μέχρι και το 2023, το άθροισμα της δεκαετίας παραμένει αρνητικό.
- Μόλις το 2024 η τράπεζα περνά οριακά πάνω από το μηδέν.
- Τα υπερκέρδη των τελευταίων ετών ουσιαστικά ισοφαρίζουν προηγούμενες βαριές ζημίες.
Το συμπέρασμα εδώ δεν είναι μονοδιάστατο. Υπάρχουν υπερκέρδη, αλλά δεν προκύπτουν σε κενό χρόνου.
Τράπεζα Πειραιώς: υπερκέρδη χωρίς break even
Η εικόνα της Πειραιώς είναι ακόμη πιο χαρακτηριστική.
- Το 2021 καταγράφονται ζημίες περίπου –3 δισ. ευρώ.
- Παρά τα υψηλά κέρδη των τελευταίων τριών ετών, η σωρευτική δεκαετία παραμένει αρνητική.
- Το συνολικό άθροισμα κινείται κοντά στα –2 δισ. ευρώ.
Τα ποσοστά όμως είναι ξεκάθαρα:
- Καθαρά κέρδη 30%–38% επί του τζίρου.
- Με όρους περιθωρίου, πρόκειται ξανά για υπερκέρδη.
Ακόμη και έτσι, δεν έχει επιτευχθεί break even σε βάθος δεκαετίας.
Από πού προέρχονται τα υπερκέρδη
Η ανάλυση των πηγών εσόδων δείχνει δύο βασικούς άξονες.
Έσοδα από τόκους
- Η άνοδος των επιτοκίων αύξησε θεαματικά τα έσοδα.
- Πρόκειται για εξωγενή παράγοντα, όχι για λειτουργική καινοτομία.
- Η τάση είναι κοινή σε όλες τις τράπεζες.
Έσοδα από προμήθειες
Εδώ βρίσκεται το πιο σταθερό και δομικό μοτίβο.
- Τα έσοδα από προμήθειες αυξάνονται οριζόντια.
- Το περιθώριο κέρδους στις προμήθειες διευρύνεται.
- Μειώνονται τα λειτουργικά κόστη μέσω ψηφιοποίησης και κλεισίματος καταστημάτων.
📌 Το αποτέλεσμα είναι διπλό:
- περισσότερα έσοδα,
- με αναλογικά μικρότερο κόστος.
Τι δείχνει η σύγκριση τόκων – προμηθειών
Σε αρκετές περιπτώσεις:
- οι προμήθειες φτάνουν έως και 20%+ των συνολικών εσόδων,
- ποσοστό σημαντικά αυξημένο σε σχέση με το παρελθόν.
Ακόμη και όταν το ποσοστό αυτό υποχωρεί προσωρινά, ο λόγος δεν είναι η μείωση προμηθειών αλλά η ακόμη μεγαλύτερη άνοδος των τόκων.
Το κρίσιμο ερώτημα
Η ανάλυση δεν καταλήγει σε εύκολη καταδίκη ούτε σε άκριτη αποδοχή.
Θέτει όμως καθαρά ερωτήματα:
- Πού ακριβώς τραβάμε τη γραμμή του υπερκέρδους;
- Πότε η υψηλή κερδοφορία παύει να είναι απλώς «αγορά» και γίνεται συστημικό ζήτημα;
- Ποιος ρυθμίζει και με ποια εργαλεία;
Οι απαντήσεις δεν είναι μονοσήμαντες και δεν χωρούν σε τίτλους.
Γι’ αυτό και η σειρά συνεχίζεται.
Τι ακολουθεί
Στα επόμενα επεισόδια:
- εξετάζεται ο ρόλος των ανακεφαλαιοποιήσεων,
- αναλύεται αν και πώς η κοινωνία έχει ήδη λειτουργήσει ως «μαξιλάρι»,
- μπαίνει στο τραπέζι το ερώτημα της ρύθμισης χωρίς κραυγές.
Χωρίς αφήγημα.
Με στοιχεία.